Bài viết này là phần kế tiếp của “Một dự án minh họa từ A đến Z: khi kỷ luật là nền móng của diệu kỳ (1/2): Tất cả KHÔNG bắt đầu bằng một nét vẽ…” đăng vào ngày 5 tháng Tám năm 2022.

Trong bài viết lần trước, chúng ta đã cùng khám phá yêu cầu từ phía khách hàng, quá trình tìm hiểu và kiếm tư liệu, nguyên nhân đằng sau mỗi lựa chọn của tôi, để kiến tạo chiếc la bàn sẽ dẫn lối cho tất thảy các bước tiếp theo.

Hôm nay, hãy cùng tôi bước vào quá trình thuần « sản xuất » (nhưng rất sáng tạo) nhé.

Cho các bạn nào chưa nhớ ra, thì đây là một dự án giả lập hợp đồng minh họa bìa đĩa CD học tiếng Pháp cho trẻ em. Những hình minh họa cần phản ánh được lời bài hát “La Semaine de la Musique” (Tuần lễ âm nhạc).

Bài viết này có cả phiên bản video (tiếng Pháp với phụ đề tiếng Việt).

Phần Hai:

Sáng tạo với trái tim của một nghệ sĩ và khối óc của một kỹ sư

Như đã thống nhất trong brief (xem Phần Một) khách hàng của tôi mong muốn toàn bộ hình minh họa đều sẽ được thực hiện theo cách truyền thống (vẽ tay trên giấy, trái ngược với tranh minh họa digital).

Ngoài hình bìa CD bao gồm cả 7 con vật, vì brief cũng yêu cầu hình vẽ trên postcard đơn của từng nhân vật, nên tôi sẽ cần thực hiện 7 hình minh họa riêng rẽ, rồi sau đó mới tiến hành lắp ghép chúng lại với nhau.

(Toàn bộ họa cụ được sử dụng trong những bước tiếp theo đều đã được liệt kê trong bài viết: «Họa cụ màu nước của họa sĩ mới vào nghề »)

Phác thảo – nền móng công trình

Nét vẽ đầu tiên trên giấy

Với đặc thù về kích thước của postcard và bìa đĩa CD thì thách thức ở đây chính là xác định độ chi tiết cho mỗi bức tranh, vì mỗi nhân vật đều phải đủ chi tiết khi chúng đứng riêng trên tấm thiếp. Thế nhưng, khi tất cả được in cùng nhau trên diện tích bé nhỏ ở bìa đĩa, thì hình ảnh cần có đủ độ thoáng và không gây rối mắt.

Tôi dựa vào những tư liệu đã tìm được trong bước Moodboard (xem Phần Một) để xây dựng bản phác thảo. Lúc này, mọi nét vẽ đều vẫn còn ở dạng thô. Điều quan trọng chỉ là làm sao để khách hàng phân biệt được hình dáng những yếu tố trong từng bức hình.

Thời gian cho 7 bản phác thảo ứng với 7 nhân vật: 5 giờ 20 phút.

Trong phần lớn các dự án, tôi thường tìm được điểm cân bằng về độ chi tiết dựa vào kinh nghiệm và độ kiểm soát với phong cách vẽ của chính mình. Tuy vậy, khi thời gian cho phép, tôi sẽ scan tất cả phác thảo và thử ghép chúng lại với nhau để kiểm tra ước tính của mình. Thói quen kiểm tra mọi thứ chắc hẳn đã được hình thành từ công việc trong ngành an toàn đường sắt mà tôi từng làm.

Tôi cũng tranh thủ dùng luôn bản ghép này để kiểm tra những màu sắc dự tính sử dụng cho dự án. Khi đã chắc chắn về đề xuất của mình, tôi gửi cả bản thảo và bản ghép cho khách hàng.

Thời gian để lập bản ghép và kiểm tra màu sắc: 2 giờ.

Phản hồi của khách hàng

Vì tôi đã hứa mang đến cho các bạn một quá trình chân thật nhất, nên chúng ta không thể ngó lơ bước phản hồi cùng những yêu cầu sửa đổi từ khách hàng.

Phần lớn hình minh họa của tôi đều khiến khách hàng hài lòng. Tuy vậy, họ vẫn mong muốn tôi xem xét hai chi tiết sau:

• Bức tranh ngày thứ Tư: Chúng tôi rất ưng ý với tổng thể và trang phục của nhân vật. Nhưng chúng tôi có cảm giác mặt của chú sói nhìn có vẻ giống với một con cáo.
• Bức tranh ngày thứ Sáu: Chúng tôi rất thích nhân vật mèo gấm. Nhưng con mèo trông có vẻ nhỏ và trang phục cũng có vẻ hơi tối để nhân vật nổi bật lên. Liệu cô có thể thay cho nhân vật một trang phục nhiều màu sắc hơn được không? Hoặc chúng ta có thể sử dụng trang phục của một đất nước khác được không?

Với chú sói thì những thay đổi trên hoàn toàn chỉ mang tính kỹ thuật.

Nhưng trường hợp của mèo gấm lại cần cân nhắc nhiều hơn thế. Mèo gấm được chọn cho thứ Sáu là một loài thú quý hiếm sống ở Tây Nguyên Việt Nam. Để giữ sự đồng nhất, tôi cần tìm trang phục truyền thống của một đất nước mà mèo gấm cũng sinh sống ở đó. Khi đọc danh sách nơi cư trú của mèo gấm, tôi đã ngay lập tức có cảm hứng khi thấy tên của đất nước hạnh phúc: đất nước Bhutan.

Tôi rất thích ý tưởng một cô mèo gấm mặc kira và wonju của Bhutan. Vậy là, thay vì một bộ đôi « cậu trai » mèo gấm cùng « cô gái » voi dân tộc Gia Rai, Việt Nam, chúng ta sẽ có bộ đôi với hai « cô gái »: mèo gấm đến từ Bhutan và voi đến từ Việt Nam.

Khách hàng của tôi cũng phê duyệt cho ý tưởng này và bật đèn xanh cho bước tiếp theo.

Thời gian cho quá trình sửa đổi: 1 giờ 15 phút

Giai đoạn tìm kiếm và phác thảo chính thức kết thúc. Đã đến lúc chúng ta cùng bước vào giai đoạn hoàn thiện, với bước khiến tôi e ngại nhất:

Đi nét- cột mốc không thể quay trở lại

Vì toàn bộ hình ảnh đều được vẽ tay, nên bắt đầu từ bước này, mức độ linh hoạt sẽ bị thu lại tối thiểu. Một khi dòng mực đen đã chảy dưới chuyển động của ngòi bút thì nó sẽ nằm lại mãi mãi trên giấy.

Thành thực thì, ngay cả với nhiều năm kinh nghiệm, tôi vẫn có xu hướng trì hoãn trước khi đi nét vì sợ sẽ làm hỏng chính thành phẩm mà mình trân quý.

Tình huống này cũng hệt như lúc tôi đứng trên bãi biển Bretagne. Nước biển luôn thật lạnh và bước xuống nước đòi hỏi rất nhiều nỗ lực. Thế nhưng một khi đã hòa vào cơn sóng, tôi luôn cảm nhận được sự hạnh phúc tự do tột cùng. Vậy nên trong trường hợp này, giải pháp duy nhất chỉ là cầm bút lên và bắt đầu đi nét, niềm hạnh phúc sẽ tự động gõ cửa.

Thời gian cho bước đi nét: 2 giờ 50 phút.

Sau khi đi nét bằng mực đen, tôi để tranh tự khô trong một ngày, trước khi bắt đầu tẩy nét bút chì, để tránh những tai nạn đáng tiếc (như việc mực bị nhòe dưới lực ma sát của tẩy). Phím Ctrl+Z hoàn toàn không tồn tại trong những bức tranh vẽ tay, nên tôi luôn phải cẩn trọng gấp đôi.

Để không làm tranh nặng nề và rối mắt, tôi cũng viền nét một số vùng bằng bút chì nước. Nét của chì nước sẽ tan đi hoàn toàn không để lại viền đậm trong lúc tô màu.

Thời gian để đi nét những vùng không hiện viền: 1 giờ 30 phút

Bước này hoàn toàn chỉ nhằm chuẩn bị cho việc tô màu. Vậy nên tôi thường không gửi bản đi nét cho khách hàng. Thế nhưng, tôi luôn scan những bức đi nét, trước khi chính thức triển khai bước quan trọng nhất, nhiều tính kỹ thuật nhất và cũng cần nhiều sự nâng niu tỉ mẩn nhất:

Tô màu – « Vì đó là đóa hồng của tôi! »

Hỗn độn và thi ca

Kỹ thuật tôi lựa chọn cho hầu hết tranh vẽ của mình là màu nước. Dù số năm kinh nghiệm có dày đến đâu, kỹ thuật này vẫn luôn tồn tại một điểm không thể kiểm soát hoàn toàn: nước.

Nhưng, giống với Hoa Hồng của Hoàng Tử Bé, vẽ tranh theo cách truyền thống thật nũng nịu nhưng cũng thật quyến rũ và chân thực, thật mong manh và độc nhất. Không có bất kỳ kỹ thuật digital nào có thể thay thế được âm thanh khi ngòi bút lướt trên mặt giấy, hay cảm giác khi tay tỳ lên vân giấy. Tất cả những ngập ngừng, những hào hứng, tất cả những sự khám phá bất ngờ, tất cả những lần « Ôi thôi chết! » một đi không trở lại đều nằm lại mãi mãi trên giấy vẽ.

Tôi yêu màu nước ngay lần đầu tôi thấy vệt nước hòa cùng vệt màu lấp lánh dưới ánh mặt trời. Chính tính không thể lường trước đã luôn khiến tim tôi rộn ràng trong suốt quá trình vẽ. Màu nước cũng bắt tôi phải kiên nhẫn mỗi lần chờ màu khô trước khi phủ lên một lớp mới. Tuy nhiên, những lần bắt buộc phải dừng lại này khiến tôi có một cái nhìn khách quan cần thiết trong cả quy trình.

Tôi luôn cảm thấy trân trọng và biết ơn những người khách hàng có cùng sự nhạy cảm, và tin tưởng tôi để chọn minh họa truyền thống cho dự án của họ.

Vậy nhưng, mỗi lần tôi cảm thấy hài lòng khi tranh còn dang dở, tôi luôn lo sợ sẽ làm hỏng cả bức tranh nếu lỡ phạm sai lầm trong bước kế tiếp. Vậy nên tôi thường xuyên scan những bức vẽ dở, vừa để lưu lại khoảnh khắc hài lòng, vừa để tránh trì hoãn do lưỡng lự.

Nhưng trên hết, tôi scan để có phương án dự phòng. Trong lĩnh vực an toàn, tôi luôn được nhắc rằng: không tồn tại điều gì không chứa rủi ro. Tôi không thể chắc chắn rằng mình sẽ không bao giờ phạm lỗi, hay không sự kiện bên ngoài có thể làm hỏng bức tranh đang vẽ. Bản scan giúp tôi có được phím Ctrl+Z trong đời thực, để tuân thủ tiến độ cũng như đảm bảo chất lượng ngay cả trong trường hợp rủi ro xảy đến. Tất cả những gì tôi cần làm chỉ là in bản scan gần nhất, và từ đó tiếp tục công việc, thay vì ngồi vẽ lại từ đầu.

Thời gian cho bước tô màu: 8 giờ 40 phút

Vậy cảm hứng ở đâu trong tất thảy quy trình này?

Trên thực tế, cảm hứng không phải hằng số từ đầu đến cuối một dự án. Như trong bất kỳ công việc nào khác, sẽ có những ngày thuận lợi và những ngày không.

Có những ngày mà mọi sự chỉ cần thuận theo bản năng, những ngày mà mọi nét vẽ đều thật nhẹ tênh dễ dàng. Những ngày này có vẻ thật giống với hình ảnh về nghề sáng tạo thường được thấy trên mạng xã hội. Cũng có những ngày mà mọi sự đều chất chứa nặng nề khó khăn, ngày mà động lực chạm đáy, ngày mà chẳng điều gì diễn ra như dự tính.

Khi làm việc một cách chuyên nghiệp thì sự chênh lệch giữa những ngày thuận lợi và những ngày không thuận lợi không được phép xuất hiện trong sản phẩm. Nếu cảm hứng không gõ cửa vào đầu ngày thì kỷ luật cần sẵn sàng để thế chỗ.

Với cá nhân tôi, sự hài lòng tôi cảm nhận trong nghề không chỉ được lấp đầy khi cảm hứng dạt dào. Sự hài lòng còn nằm ở sự chinh phục, khi bản năng im tiếng, khi một bức tranh xinh đẹp được tạo nên dựa vào nỗ lực và sự kiểm soát một cách có ý thức.

Vậy nhưng, ngay cả trong những khoảnh khắc này, những hạt bụi lấp lánh của cảm hứng vẫn đồng hành cùng tôi nhờ vào bản danh sách chi tiết mà tôi từng ghi chép lại trong suốt quá trình, mỗi khi cảm hứng gợi ý tưởng nào đó (xem Phần Một).

Chi tiết nhỏ, hiệu quả lớn

Cũng giống như trong may vá hay làm đồ da, đôi khi, chính những chi tiết nhỏ ở khâu cuối cùng lại đem lại cảm giác trọn vẹn hoàn hảo và nâng tầm giá trị cho tổng thể sản phẩm.

Khi bước tô màu nước kết thúc, tôi mở bản danh sách và bắt đầu thêm những chi tiết đã được ghi trong danh sách vào từng bức tranh.

Thời gian dành để thêm chi tiết: 2 giờ 45 phút

Vạch đích

Ngay cả khi tranh được vẽ tay hoàn toàn, do mục đích cuối cùng là in hình minh họa lên bìa đĩa CD, nên tranh cần được gửi khách hàng dưới định dạng kỹ thuật số và tuân thủ một số yêu cầu kỹ thuật. Vậy nên chúng ta không thể bỏ qua bước xử lý tập tin để hình ảnh có chất lượng tốt nhất.

Xử lý

Bước này nhằm mục đích kiểm tra chất lượng scan và loại bỏ bụi dính trên giấy hoặc dính trên mặt kính của máy scan. Trong dự án này, chúng ta cũng cần tách nhân vật ra khỏi nền giấy. Tôi cũng tinh chỉnh một vài yếu tố để bản scan trông giống bản gốc nhất có thể.

Thời gian cho quá trình xử lý: 2 giờ 10 phút

Lắp ghép

Cuối cùng cũng đến lúc đặt các nhân vật đứng cạnh nhau theo thứ tự của các ngày trong tuần.

Thời gian cho bước lắp ghép: 1 giờ 30 phút.

Nhiệm vụ của tôi chính thức kết thúc vào thời điểm tôi gửi tập tin cho khách hàng. Thường thì, dù tôi có thể tưởng tượng được sản phẩm cuối cùng dựa vào mô hình khách hàng gửi từ trước, cùng những bản ghép tôi làm, tôi cũng phải chờ người thiết kế phía khách hàng hoàn thành công việc trước khi có thể chiêm ngưỡng sản phẩm cuối cùng. Trong phần lớn các dự án, tôi chỉ được thấy thành phẩm khi nó đã được đưa ra thị trường, giới thiệu với đại chúng.

(Nếu bạn tò mò giữa sự khác nhau giữa nghề minh họa và nghề thiết kế thì hãy ghé qua bài viết « Họa sĩ minh họa và thiết kế đồ họa (graphic designer) khác gì nhau? » nhé)

Nhưng tất nhiên, tôi không thể kết thúc bài viết ở đây mà không hé lộ cho các bạn thành phẩm với 7 nhân vật của chúng ta trên bìa đĩa CD được.

Tuần lễ âm nhạc

 Và xin giới thiệu sản phẩm mà tất cả chúng ta đã cùng mong chờ:

Từ A đến Z

Rốt cuộc thì tôi đã dành bao nhiêu thời gian cho dự án này?

Nếu chúng ta cộng dồn tất cả số giờ được ghi dưới mỗi phần của bài viết thì tổng thời gian là: 31 giờ 30 phút, không kể những khoảng thời gian chờ như khi « ươm mầm » (xem Phần Một) hay chờ tranh khô.

Trên thực tế, chúng ta cũng cần tính thời gian dành cho các đầu việc nhỏ như chuẩn bị bài giới thiệu và tập tin để gửi khách hàng trước mỗi lần phê duyệt, thời gian trao đổi cùng khách hàng… Số lần sửa đổi bản vẽ đã được thống nhất với khách hàng ngay từ trước khi bắt đầu án

Chúng ta cũng phải tính cả thời gian để khách hàng kiểm định từng đề xuất, cũng như thời gian suy nghĩ, thảo luận nội bộ phía bên khách hàng.

Quá trình thực hiện từ đầu đến cuối một dự án tương tự như giả lập này thường sẽ kéo dài từ 2 tuần rưỡi đến 3 tuần.

Một sản phẩm minh họa thương mại (có thể) không phải là một tác phẩm nghệ thuật.

Tôi vẽ những bức tranh không phải vì ước muốn để chúng được triển lãm trên tường một bảo tàng nào đó trong tương lai. Tôi chỉ muốn tạo nên từng viên gạch để góp sức phần nào truyền đi những thông điệp tốt đẹp, nhấn mạnh những giá trị tích cực, hi vọng có thể khiến cuộc sống của hôm nay tốt đẹp hơn hôm qua một chút.

Đối với tôi, việc thực hiện dự án minh họa với khách hàng cũng giống như cùng lúc đóng vai nghệ sĩ, doanh nhân, kỹ thuật viên, tư vấn viên. Và đó chính là sự kỳ diệu của nghề nghiệp tôi đã chọn.

Nếu bạn có một dự án xuất bản, quảng cáo hay thương mại, và bạn cũng nhạy cảm với sự đa dạng văn hóa thì hãy chia sẻ cùng tôi trong một buổi cà phê, qua video chat, hoặc gửi email cho tôi nhé. Biết đâu chúng ta có thể cùng biến ý tưởng của bạn thành hiện thực thì sao?

Keep creating!

Từ Hà An

*Vui lòng đọc kỹ thông tin về Bản Quyền trước khi sao chép hoặc trích dẫn nội dung và hình ảnh của blog tuhaan.com