Cuộc phỏng vấn và bản tiếng Pháp của bài viết này được thực hiện cùng Jo, tổng biên tập của An.

“Chuyện sáng tạo” là chuyên mục mà mỗi mùa trong năm, tôi sẽ gặp gỡ một người làm sáng tạo để lắng nghe câu chuyện của họ. Nhân vật của chúng ta có thể là những người sáng tạo toàn thời gian, hoặc bán thời gian, hay sáng tạo chỉ đơn thuần là sở thích của họ.

Với « Chuyện sáng tạo », tôi hi vọng có thể góp phần xóa nhòa những định kiến rập khuôn đang đào sâu khoảng cách giữa thực tế và cái nhìn của người ngoài cuộc về nghề làm sáng tạo.

Nhân vật mùa hè: Ju_Lien

Bài viết này là làn gió mới cho những ngày hè của chúng ta, bởi vì hôm nay, bạn và tôi sẽ gặp gỡ một nghệ sỹ với thế giới nội dung hoàn toàn khác biệt so với những nội dung gì tôi thường viết trên trang blog của mình.

Ju_Lien là nhạc sỹ người Thụy Sỹ. Anh tự mình thực hiện mọi công đoạn sáng tạo. Nhạc của anh mang rất nhiều xúc cảm, với những âm thanh thường mang màu u tối, ẩn chứa những nỗi buồn.

Ba năm trước, tôi có duyên gặp Ju_Lien qua… Instagram. Với tất cả sự hứng khởi, tinh thần sáng tạo và tính cách hào phóng, Ju_Lien đã lập tức đồng ý sáng tác nhạc cho nhiều dự án video của tôi.

Bất chấp khoảng cách địa lý và sự khác biệt giữa hai thế giới nội tâm, Ju_Lien cùng sự linh hoạt trong kỹ thuật đã sáng tạo ra những thanh âm dành cho các dự án của tôi, khác biệt hoàn toàn so với phong cách thường thấy ở anh. Điều này được thể hiện rõ nét trong phần âm nhạc của phim ngắn Ça ira (Sẽ ổn cả thôi) và bản cover bài hát dành cho trẻ em La semaine de la musique (tạm dịch : Tuần lễ âm nhạc).

Ba năm qua chứng kiến nhiều biến đổi của Ju_Lien trên các kênh mạng xã hội, đặc biệt là Instagram, khi anh đã có một giai đoạn hào hứng dồn dập chia sẻ nội dung đầy động lực, rồi bỗng ngắt quãng bởi một khoảng nghỉ đột ngột, trước khi quay trở lại với tâm thế dường như thong dong hơn.

Cho bài blog ngày hôm nay, Ju_Lien đã đồng ý trò chuyện với chúng ta về mối quan hệ với cộng đồng, hay chính xác hơn là với followers (tạm dịch : người theo dõi trên mạng xã hội), một mối liên kết « ảo » mà thật, « thật » mà ảo, đôi khi rất khó để cắt nghĩa rõ ràng.

Chúng ta cũng sẽ được khám phá cách tư duy đã giúp Ju_Lien bền bỉ sáng tạo, trong khi vẫn phải cân bằng giữa sự nghiệp âm nhạc và công việc chính, mà lơ là sự hiện diện trên mạng xã hội, ngay cả khi số lượng người theo dõi của anh có thể bị coi là “khiêm tốn”. Và tất nhiên, trong buổi phỏng vấn này, chúng tôi sẽ cố gắng giải thích một cách chi tiết hơn những điều mà con số “khiêm tốn” không thể phản ánh.

* Ju_Lien lớn tuổi hơn tôi, nhưng trong bài viết này, tôi xin phép dùng cách xưng hô « tớ – cậu » không phân thứ bậc như trong tiếng Pháp – ngôn ngữ chúng tôi vẫn dùng để nói chuyện, để truyền tải nguyên vẹn không khí của buổi nói chuyện.

Bong bóng riêng của kẻ độc hành khao khát chia sẻ

Tâm hồn nghệ sĩ

Tu Ha An (An): Cậu thường tự giới thiệu mình dưới tư cách nghệ sĩ như thế nào?

Ju_Lien: Tớ là Ju_Lien, người viết nhạc, phối khí và ca sĩ. Tớ làm tất cả mọi thứ một mình.

Thế giới của tớ khá đa dạng. Tớ luôn bắt đầu từ những cảm xúc mà mình trải qua để biến chúng thành một tác phẩm. Hôm nay, tớ có thể làm nhạc điện tử, ngày mai lại là rock, hoặc một ngày khác nữa, tớ sẽ viết một bản ballad.

Tớ muốn truyền đạt điều gì đó mạnh mẽ khiến tim tớ rung lên. Khi có một ý tưởng, tớ sẽ “nhào nặn” cho đến khi bản nhạc giống với cách ý tưởng hiện lên trong đầu mình.

An: Cậu bắt đầu theo đuổi âm nhạc một cách chuyên nghiệp từ khi nào?

Ju_Lien: Tớ thành lập nhóm nhạc đầu tiên vào năm 2003.

Ju_Lien hướng nội hay Ju_Lien hướng ngoại?

An: Tớ cảm giác rằng cậu là một nghệ sĩ sáng tạo trong cái “bong bóng” của mình, và cậu cần phải có không gian riêng để đi theo « flow » (tạm dịch : cảm hứng đi kèm sự tập trung tuyệt đối). Điều này rất giống với cách người hướng nội tích lũy năng lượng khi ở một mình.

Nhưng cậu cũng dễ dàng tiếp cận mọi người, sẵn sàng liên hệ trực tiếp với người lạ, và tổ chức live trên Instagram, cũng như làm nóng các buổi hòa nhạc ngoài đời… Những điều này dường như lại rất giống với cách vận hành của người hướng ngoại…

Vậy… Cậu tự xem mình là người hướng nội hay hướng ngoại?

Ju_Lien: *cười* Tớ xem mình là người hướng ngoại, nhưng trong vỏ bọc của một kẻ nhút nhát…

Tớ muốn mình « dám » thử, vì tớ nghĩ chúng ta không có gì để mất cả.

Thường thì chúng ta đặt quá nhiều rào cản, dù là với hành động hay với con người. Trong khi đối diện với chúng ta chỉ là một con người khác, họ có cảm xúc và có cách riêng để hiểu vấn đề. Vì vậy, nếu có một thông điệp muốn truyền tải, tớ sẽ cứ trình bày nó, sau đó chúng ta có thể cùng thảo luận. Tớ luôn muốn mở lòng!

Mà, tớ cũng có một phần hướng nội ; vì khi sáng tác, tớ thực sự đối diện với bản thân, đối diện với “chất” riêng của mình, cố gắng chỉ tập trung nắm bắt điều cốt lõi. Sau đó, vai trò của « Ju_Lien hướng ngoại » là tiến lên và chia sẻ hết mình!

Nếu có thể chủ động chọn một trong hai (điều rất hiếm khi tớ có thể), tớ thích chính mình ở « phiên bản » hướng ngoại hơn. 😁

Quản lý cộng đồng dưới lăng kính của một người làm sáng tạo « nhỏ »

“Cộng đồng ủng hộ tớ vì chúng tớ giống nhau và cảm thấy gắn kết với nhau.”

An: Hiện nay, số liệu đã trở nên rất quan trọng trên mạng xã hội: số lượng người theo dõi, số lượt chia sẻ, số lượt tương tác…

Chúng ta đang sống trong thời đại mà việc có một triệu người theo dõi trên YouTube đã trở thành chuyện thường gặp. Với sự bùng nổ của các K.O.L., influencer trên Instagram, chúng ta thường thấy các tài khoản có từ 100.000 người theo dõi đến 500.000, thậm chí đến một triệu người.

Theo các tiêu chuẩn xã hội, số lượng người theo dõi của cậu có thể bị coi là « nhỏ ».

Nhưng vào năm 2022, chỉ với 550 người theo dõi, cậu đã thu thập được 2 lần 150€ cho hai tổ chức thiện nguyện, Rêves Suisses (tạm dịch : ước mơ Thụy Sỹ) và Hiệp hội dệt len cho trẻ sơ sinh thiếu tháng Ville laine.

Cậu đã xây dựng cộng đồng đoàn kết và trung thành như vậy bằng cách nào?

Ju_Lien: Ban đầu tớ mở Instagram vì một người bạn nói rằng đây là cách thú vị để giới thiệu âm nhạc của tớ đến nhiều người hơn. Ban đầu tớ cũng chần chừ vì thấy không thoải mái lắm khi chia sẻ hình ảnh của mình. Nhưng rồi tớ vẫn tham gia và nhanh chóng nhận ra rằng: nền tảng này thực sự giúp tạo ra những mối quan hệ tốt.

Để trả lời câu hỏi của cậu, tớ nghĩ, có lẽ là cộng đồng cứ từ từ… tự lớn thôi 😀 Nhưng rõ ràng là khi chúng ta đăng một bài viết và dùng chức năng quảng cáo để nhiều người thấy bài đăng trên stories, sẽ có nhiều người biết đến chúng ta hơn.

Tớ nghĩ cộng đồng ủng hộ tớ vì chúng tớ giống nhau và cảm thấy gắn kết với nhau. Tớ thật thà và chân thành, không tính toán thiệt hơn, sau đó, mọi thứ cứ tự nhiên diễn ra thôi

Dần dần, tớ chú ý hơn đến việc tạo ra thương hiệu của mình, tạo logo riêng, sau đó là gian hàng online bán sản phẩm. Tớ chia sẻ cho mọi người phiếu quà tặng trên gian hàng như một cách cảm ơn cộng đồng.

Nhưng thực sự, tớ không xác định trước chiến lược xây dựng hình ảnh đâu. Tớ đến với Instagram và đăng một số bài theo cảm xúc của mình. Tớ từng tạm dừng trong một khoảng thời gian sau đó quay lại.

Bây giờ, tớ cảm thấy mình sống với âm nhạc nhiều hơn. Tớ thường xuyên tổ chức live trên story khi sáng tác để có trao đổi và tương tác với các followers. Tớ thích những buổi live này lắm.

Xây dựng một cộng đồng = xây dựng trách nhiệm

An: Khi mới bắt đầu, cậu đã rất tích cực xuất hiện trên Instagram. Cậu đăng nhiều bài trong ngày, cậu làm rất nhiều stories. Cách làm này hiện nay rất được khuyến khích bởi thuật toán và được nhiều người sáng tạo áp dụng một cách quy củ.

Sau đó, cậu đã tạm ngưng đột ngột, trước khi quay trở lại gần đây.

Cậu có đồng ý chia sẻ cùng bọn tớ giai đoạn đó không? Điều gì đã khiến cậu dừng lại và những suy nghĩ cậu rút ra từ trải nghiệm đó?

Ju_Lien: Đó là vào tháng 7 năm 2022. Tớ vừa phát hành album thứ hai, đang chuẩn bị cho album thứ ba với khoảng 15 bài hát, và đã quay xong MV The F__king Sound.

Ban đầu, tớ chỉ muốn giúp đỡ mọi người thôi. Vấn đề chỉ đến khi bỗng chốc, tớ bắt đầu có rất nhiều người theo dõi. Đột nhiên, có một lượng thông tin ập đến mà tớ cần bóc tách, hiểu và chia sẻ. Và mọi thứ bỗng trở nên quá tải.

Không dễ dàng để quản lý tất cả những vấn đề mới xuất hiện, bên cạnh việc phải đăng nội dung và cả công việc chính nữa chứ. Có những bạn trẻ, chỉ 12, 15 tuổi thôi, viết tin nhắn cho tớ: “Em yêu anh!” Điều này chắc chắn không được!

Đó là những dấu hiệu khiến tớ nhận ra rằng tớ cần giữ khoảng cách. Tớ, lần đầu sử dụng Instagram, đã mắc sai lầm khi không có khoảng cách an toàn, dẫn đến bị quá tải.

Tớ cũng đã suy nghĩ sâu về khía cạnh hình ảnh. Tớ nhận ra rằng « Ju_Lien » có một phần là nghệ sĩ và một phần là “sản phẩm”. Vì thế, tớ cần có cách riêng để chia sẻ cho mỗi phần. Việc tạm ngưng đã cho tớ thời gian để có cái nhìn tổng quan và hiểu rõ về cách mọi thứ hoạt động.

Các mạng xã hội là công cụ mà chúng ta phải học cách sử dụng. Một phần nào đó, tớ muốn mọi người quan tâm đến âm nhạc của mình, không quan trọng tớ trông như thế nào, tính cách ra sao. Tớ cảm thấy có trách nhiệm đối với nội dung của mình: cách tớ chia sẻ và cách nó được tiếp nhận.

Việc chia sẻ để mang lại niềm vui cho người khác là điều tớ luôn đau đáu. Tớ nghĩ nhiều về cách người khác đón nhận thông tin mình chia sẻ. Suy nghĩ đó đã làm tớ cảm thấy áp lực và không sẵn sàng.

« Con số không phải thứ tớ kiếm tìm ! »

An: Khi cậu nói về việc giúp đỡ mọi người, tức là “giúp đỡ mọi người qua âm nhạc” hay còn có điều gì khác mà cậu đã làm vào thời điểm đó?

Ju_Lien: Chủ yếu là tớ giúp đỡ qua âm nhạc.

Nhưng ngoài ra, đôi khi đơn giản là tớ trò chuyện với mọi người. Thậm chí, tớ còn từng gọi điện trực tiếp cho follower, để động viên họ.

Nhưng lắng nghe năm người dễ dàng hơn nhiều so với khi có hai trăm người muốn chúng ta lắng nghe.

Tôi thích cái tỉ lệ số lượng người theo dõi / tương tác hiện tại của mình, hơn là có 10.000 người theo dõi, với 100 lượt xem và không có ai chia sẻ. Con số không phải thứ tớ kiếm tìm. Tớ chỉ tìm sự kết nối.

An: Thực ra, những người mới bắt đầu chia sẻ sản phẩm sáng tạo trên mạng xã hội thường lo gặp “haters” , hay chỉ trích trái chiều. Nhưng khi bắt tay vào làm chúng ta sẽ ngay lập tức nhận ra ngay rằng điều ta phải đối mặt ở giai đoạn đầu, thực ra là sự im lặng. Chúng ta dốc lòng chia sẻ những điều ta cho là quan trọng, nhưng không có ai ở phía đối diện để đón nhận những điều đó.

Mặc dù với góc nhìn bên ngoài xã hội, số lượng người theo dõi cậu có thể « nhỏ » nhưng cậu đã tạo ra cộng đồng mang tên On_Fire! Đó thực sự là thành tựu, một nhân tố cốt lõi trong sự nghiệp âm nhạc của cậu.

Ju_Lien: Tôi có cộng đồng On_Fire! luôn luôn hiện diện. Điều đó thật tuyệt vời! Tớ thực sự tự hào về mọi thứ chúng tớ chia sẻ.

Những cuộc đời song song : « Mọi thứ được chia vào các bong bóng nhỏ, nhưng tất cả đều tạo thành một thể thống nhất. »

An: Tớ được biết rằng cậu đang sống hai cuộc sống song song: cuộc sống nghệ sĩ và cuộc sống bình thường, với công việc làm công ăn lương khác. Cậu coi công việc chính chỉ là công việc « kiếm cơm » hay là phần bổ trợ không thể tách rời với việc sáng tạo ?

Ju_Lien: Tớ có một công việc toàn thời gian. Nhưng âm nhạc mới là đam mê thực sự của tớ, giúp tớ thoát ra khỏi hiện thực.

Khi sáng tác, tớ quên hết mọi thứ và tập trung vào những điều mình muốn truyền tải. Công việc kia chỉ là để trang trải cuộc sống thôi.

An: Cậu đang tung hứng giữa nhiều vai trò trong công việc sáng tạo âm nhạc, dịch chuyển qua lại liên tục giữa nghệ thuật và công việc trang trải cuộc sống, trong khi đảm nhiệm cả nhiệm vụ chăm sóc một em mèo nữa.

Làm thế nào cậu cân bằng giữa cuộc sống cá nhân với nhiều công việc, giữa mối quan hệ trên mạng xã hội và trong cuộc sống thực?

Ju_Lien: Khi đi làm, tớ tập trung làm việc, nhưng tớ luôn đeo tai nghe, và nghe những bản nhạc tớ đang sáng tác để xem có gì có thể thay đổi không. Tớ hoàn toàn đắm chìm trong âm nhạc mỗi khi có thời gian rảnh trong công việc, ví dụ như giờ nghỉ trưa.

Sau đó, khi ở bên bạn bè, tớ hoàn toàn tập trung vào họ… Mọi thứ được chia vào các bong bóng nhỏ, nhưng tất cả đều tạo thành một thể thống nhất.

An: Tớ nhớ có lần cậu nói, cậu không muốn đồng nghiệp ở công việc chính biết rằng mình có một con người nghệ sĩ? Hiện tại, cậu vẫn muốn tách rời hai cuộc đời này chứ?

Ju_Lien: Cho đến đầu năm nay, tớ vẫn nghĩ mình thực sự muốn tách rời hai cuộc đời, nhưng khi có một đồng nghiệp tỏ ý quan tâm đến tớ, tớ đã nói với bạn ấy rằng tớ đang làm album mới, cùng một MV sắp ra mắt… Sau khi chia sẻ, bỗng nhiên tớ cảm thấy thoải mái hơn. Bây giờ, ngay cả khi làm công việc chính, tớ cũng cùng lúc tự hào với con người nghệ sĩ của mình.

Nếu một ngày nào đó, Ju_Lien không còn là một nghệ sĩ độc hành?

“Chết thật, mình muốn tiếp tục cơ…”

An: Trong tương lai, cậu có nghĩ mình sẽ thể giao phó vài phần công việc cho người khác không?

Cậu có sợ việc giao phó, trao quyền sẽ phá hỏng hình ảnh của một nghệ sĩ solo tự làm tất cả mọi thứ mà cậu đã xây dựng trước giờ không?

Ju_Lien: Trước đây, tớ từng có vài trải nghiệm lập ban nhạc, và thông thường, mọi thứ đều kết thúc vì âm nhạc không phải là ưu tiên số một đối với tất cả mọi người.

Tớ hoàn toàn hiểu rằng mỗi người có ưu tiên riêng, mỗi người có cuộc sống riêng của mình.

Mỗi lần như cậy, tớ đều nghĩ: “Chết thật, mình muốn tiếp tục cơ…” Nhưng mọi thứ đều phụ thuộc quá nhiều vào người khác. Vì vậy, tớ đã chọn con đường solo.

Thực ra, điều này khá khó khăn vì trên sân khấu, khán giả không quen thấy một người duy nhất, với một cái máy tính phát ra âm thanh và hát trên nền âm thanh đó, hoặc chơi guitar đè lên những bản nhạc thu sẵn. Thậm chí đến chính tớ cũng chưa bao giờ thấy điều đó trong một buổi hòa nhạc. Đúng là để « bán » được tên tuổi, có lẽ một ban nhạc luôn tạo được nhiều hứng thú hơn cho khán giả.

Tuy nhiên, thành thật mà nói, tớ không từ chối sự hỗ trợ đâu.

Đôi khi, chúng ta muốn kiểm soát tất cả vì không tin tưởng để giao phó “đứa con” của mình cho người khác. Tuy nhiên, khi chúng ta gặp được đúng người, sự lo lắng sẽ tan biến. Nhưng phải tìm được đúng người cơ.

Trao quyền = buông lỏng liên kết quý giá?

An: Cậu có muốn giao phó những đầu việc không liên quan trực tiếp đến âm nhạc cho người khác không? Ví dụ như giao phần việc truyền thông cho người khác?

Ju_Lien: Có chứ ! Tớ rất muốn mình có thể làm như vậy, bởi vì điều đó cho phép tớ học hỏi. Trước đây tớ đâu có được đào tạo về mảng đó.

An: Trong trường hợp cậu có một người quản lý cộng đồng, quản lý tài khoản Instagram, cậu sẽ thấy yên tâm nhẹ nhõm hay cậu vẫn muốn giữ liên kết trực tiếp với cộng đồng của mình? Chúng ta vừa thấy rằng cậu có một cộng đồng rất đoàn kết, luôn ở bên cậu mà.

Ju_Lien: Hiện tại thì đúng là nếu tớ phải lùi về sau, tớ sẽ đau lòng đấy, vì phần liên kết đó là gia đình, là tình bạn.

Nhưng tớ nghĩ điều đó cũng phụ thuộc vào những gì tớ muốn làm và nơi tớ muốn đến trong âm nhạc. Nếu thực sự muốn tiến xa hơn, bay cao hơn, tớ sẽ không có lựa chọn khác.

Nhưng hiện tại, tôi hài lòng với sự liên hệ này. Đó cũng là điều thúc đẩy tớ những lúc tớ nghi ngờ bản thân.

À mà, tớ đã làm một bảng nhỏ, với ảnh của các bạn thuộc cộng đồng On_Fire! Tớ giữ nó ngay bên cạnh, để khi soạn nhạc, tớ luôn có ánh mắt các bạn dõi theo và điều đó làm tớ cảm thấy ấm áp.

Con đường mở ra nhờ cộng đồng nhỏ

An: Trong cộng đồng On_Fire! của cậu có nghệ sĩ âm nhạc nào không?

Ju_Lien: Có đấy, tớ vừa phát hiện ra một số nghệ sĩ trong cộng đồng và đã lên kế hoạch hợp tác với họ.

Điều thú vị là nhờ mạng xã hội, tớ có thể khám phá những nghệ sĩ ở các quốc gia khác, hoặc ngay trong cùng một quốc gia, và chúng tớ có thể sáng tạo cùng nhau. Điều đó thật tuyệt vời, chỉ là… ở giai đoạn đầu, chúng ta thường có chút e dè.

Gần đây, tớ vừa hợp tác với một nhạc sĩ khác, quen qua YouTube. Đó là một anh chàng chơi nhạc metal. Một ngày nọ, anh ta để lại bình luận trên YouTube của tớ: “Nếu cậu muốn hát, hãy viết cho tôi và chúng ta có thể hợp tác!” Vậy là tớ hợp tác với anh ta!

Tớ thích kết hợp, vì nó cho phép tớ tìm kiếm cảm hứng từ nguồn khác, khám phá những thế giới mới và kết nối với những người khác.

Hiện tại, tớ đang liên lạc với hai, ba nghệ sĩ Thụy Sỹ, chúng tớ đang tìm cách để hợp tác với nhau!

Và tớ cũng hạnh phúc khi được kêu gọi cộng đồng của mình ghé qua mạng xã hội của các nghệ sĩ khác, thưởng thức những điều tuyệt vời mà các nghệ sĩ khác đang ngày ngày sáng tạo nên. Với tớ, đó chính là sự chia sẻ!

Các bạn có thể theo dõi Ju_Lien trên Instagram, trên YouTube hoặc Spotify

Always On_Fire & Keep creating!

Từ Hà An

*Vui lòng đọc kỹ thông tin về Bản Quyền trước khi sao chép hoặc trích dẫn nội dung và hình ảnh của blog tuhaan.com